Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu, jako organ sprawujący nadzór nad obszarami Natura 2000, czyli programem obszarów objętych ochroną przyrody na terytorium Unii Europejskiej, którego celem jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków uważanych za cenne i zagrożonych w skali całej Europy, przedstawił w grudniu 2018 roku i w styczniu 2019 roku swoje stanowisko udostępniania terenów chronionych na potrzeby turystyki i sportu.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu koordynuje funkcjonowanie tych obszarów, poza obszarami w granicach Karkonoskiego Parku Narodowego.

Rejon Sudetów Zachodnich, czyli Karkonoszy i Gór Izerskich częściowo objęty jest obszarami Natura 2000- są w tym Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków oraz obszary mające znaczenie dla Wspólnoty: Torfowiska Gór Izerskich i Karkonoszy, a także Łąki Gór i Pogórza Izerskiego. Tereny stanowiące obszary Natura 2000, ale również pozostałe, czyli pozostające w otoczeniu, zamieszkiwane są przez różne gatunki zwierząt, w tym również chronione i wrażliwe na obecność i oddziaływania człowieka, a w szczególności cietrzew, wilk, ryś.

Rejon Sudetów Zachodnich jest bardzo atrakcyjny dla sportowców- amatorów i zawodowców oraz dla turystów. Sytuacja ta generuje szereg oddziaływań na środowisko przyrodnicze, w tym na gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszary Natura 2000, między innymi wymienione powyżej. Oddziaływania te są wysokie i wykazują tendencję wzrostową, a istotne znaczenie mają w tym:

- zorganizowany i niezorganizowany ruch turystyczny odbywający się przez cały rok;

- imprezy i zawody sportowe: rowerowe, biegowe, narciarstwa biegowego;

- działania związane z zimowym utrzymaniem sieci szlaków narciarstwa biegowego;

- infrastruktura turystyczna;

- planowane i realizowane przedsięwzięcia związane z obsługą i rozwojem usług turystycznych i sportowych na wspomnianym obszarze.

Większość z tych oddziaływań jest związana z porą roku, na przykład z zimą, i są ograniczone czasowo i miejscowo, ale występują regularnie, z dużą częstotliwością i mają intensywny charakter. Dlatego mogą mieć negatywny wpływ na stan środowiska przyrodniczego, w tym również obszarów Natura 2000 oraz stan zachowania populacji gatunków.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu stoi na stanowisku, że konieczne jest podjęcie szeregu działań mających na celu ograniczenie negatywnego wpływu ruchu turystycznego i sportowego na populacje i stan siedliska stanowiących przedmioty ochrony obszarów Natura 2000w Sudetach Zachodnich. Jednym z takich działań powinno być uregulowanie zasad organizowania i udostępniania terenów leśnych, w tym również chronionych, na cele związane z organizowaniem różnego rodzaju imprez turystycznych i zawodów sportowych.

W związku z tym Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu informuje, że przy organizacji imprez lub zawodów na terenach leśnych w granicach wymienionych powyżej obszarów Natura 2000 należy wziąć pod uwagę poniższe zalecenia:

- w okresie rozrodu większości gatunków, to jest w okresie od 1 kwietnia do 31 sierpnia, nie powinny być organizowane zawody i imprezy, w których liczba uczestników przekroczy 75 osób w ciągu doby;

- należy maksymalnie ograniczyć w ciągu całego roku liczbę zawodów i imprez, w których bierze udział powyżej 200 osób;

- trasy zawodów i imprez nie mogą wkraczać w granice wyznaczonych stref ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania cietrzewia;

- trasy zawodów i imprez, sposób ich organizacji oraz maksymalna liczba uczestników powinny być każdorazowo zaakceptowane przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu.       

Ponadto Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu informuje, że wyznaczenie nowych lub korekta przebiegu istniejących szlaków i tras turystycznych, rowerowych, narciarstwa biegowego oraz sposób ich oznakowania i czynności związane z ich utrzymaniem-, jako działania mające istotny wpływ na kanalizowanie ruchu turystycznego i tym samym na istotność oddziaływań ludzi na wymienione powyżej gatunki zwierząt- powinny być każdorazowo uzgadniane z tut. organem.

Zgodnie z zapisami Dyrektywy Siedliskowej oraz orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, działania związane z organizacją zawodów i imprez oraz utrzymaniem tras i szlaków, pomimo, iż nie wymagają uzyskiwania stosownych decyzji administracyjnych, nie są wyłączone z obowiązku dokonania oceny wpływu tych działań na cele i przedmioty ochrony obszarów Natura 2000, integralności tych obszarów oraz spójności sieci Natura 2000.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu prosi Organizatorów o uwzględnienie powyższych zaleceń przy planowaniu zawodów i imprez w 2019 roku i w latach następnych, a Zarządców terenów- o ich uwzględnianie przy udostępnianiu terenów i weryfikowaniu, w miarę możliwości, pomiędzy sobą terminów poszczególnych imprez i zawodów.

W myśl zapisów Ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku, wszelkie zezwolenia na odstępstwa od zakazów i zaleceń są rozpatrywane wymogami ochrony ostoi i stanowisk zwierząt, a działania związane z organizacją imprez i zawodów na terenach objętych obszarami Natura 2000 nie działaniami sprzyjającymi ochronie gatunków- brak jest, więc podstawy prawnej do wydania zezwolenia na wstęp do strefy ochrony dla organizatorów lub uczestników imprez i zawodów.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu prosi Organizatorów o składanie wniosków nie później niż 40 dni przed planowanym terminem zawodów i imprez, a związane jest to z umożliwieniem dokonania odpowiedniej analizy oddziaływań na środowisko przyrodnicze.

Wszystkie złożone wnioski rozpatrywane są i analizowane indywidualnie, uwzględniając łącznie wszystkie okoliczności, to jest: termin imprezy lub zawodów, trasy, liczby uczestników (wskazane w zaleceniach liczby uczestników planowanych imprez i zawodów, nie są sztywnymi, nieprzekraczalnymi limitami uczestników).

Podstawy prawne:

1. Ustawa o ochronie przyrody z dn. 16.04.2004r.
2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 16.12.2016r.
3. Natura 2000:

- dyrektywa ptasia - 1979r., zmiany 2009 r.

- dyrektywa siedliskowa – 1992 r.

Na podstawie pism z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu z dnia: 11.122018r. i 24.01.2019r. podpisanych, z up. Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu, przez Katarzynę Łapińską Z-cę Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, Regionalnego Konserwatora Przyrody

Tekst: Bogumiła Chabowska-Dąbek