Podstawowym celem projektu było pogłębienie wiedzy na tematy ekologiczno-przyrodnicze i leśne oraz konieczności szeroko pojętych działań na rzecz ochrony środowiska.

W projekcie wzięli udział polscy uczniowie i czescy studenci oraz Czech narodowości romskiej.

W założeniach projektu Erasmus+ „Las-płucami Europy” było pokazanie jego uczestnikom
i organizatorom, jaką rolę odgrywa środowisko leśne, jak ważne są świadomość i konieczność chronienia przyrody, jako całości, a także zapoznanie wszystkich z zasadami gospodarki leśnej oraz działaniami ludzi w kształtowaniu środowiska przyrodniczego.

 Realizacja projektu przebiegała etapowo:

- zapoznanie z przyczynami i skutkami klęski ekologicznej w Sudetach Zachodnich w drugiej połowie ubiegłego wieku;

- zapoznanie z działalnością Leśnego Banku Genów Kostrzyca oraz Leśnej Szkółki Kontenerowej Kostrzyca, czyli instytucji, które powstały na potrzeby usuwania skutków wspomnianej klęski ekologicznej;

- pokazanie prawie naturalnej, pierwotnej karkonoskiej przyrody oraz wskazanie konieczności chronienia tych obszarów;

- zapoznanie z zasadami kształtowania przyrody i tworzenia ogrodów i parków według określonych schematów.

22 sierpnia uczestnicy projektu przeszli szlaki wokół Jakuszyc w celu zobaczenia widocznych jeszcze, gdzieniegdzie, skutków klęski ekologicznej z drugiej połowy XX wieku oraz działań leśników w celu przywrócenia stabilności poklęskowych lasów górskich. Trasa przejścia: od Gospody Granicznej, zwanej Bombaj, Górnym Duktem Końskiej Jamy do Rozdroża pod Cichą Równią i drogą Konna Ścieżka do Jagnięcego Jaru przez Halę Izerską do Osady Orle.

Góry Izerskie i graniczące z nimi Karkonosze stały się w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku miejscem uszkodzenia drzewostanów na ogromnym obszarze. Przyczyn destrukcji i rozpadu prawie całego ekosystemu leśnego, po obu stronach granicy, było kilka: czynniki antropogeniczne, czyli spowodowane przez człowieka oraz biotyczne, czyli szkody wyrządzone przez zwierzęta małe i duże: owady i, na przykład, przez jeleniowate oraz abiotyczne, czyli silne wiatry, niskie temperatury zimą i wysokie latem, ukształtowanie terenu.

To człowiek ponosi główną odpowiedzialność za zaistnienie w Sudetach Zachodnich klęski ekologicznej. Ekstensywna działalność gospodarcza, związana przede wszystkim z rozwojem hutnictwa szkła- tzw. wędrujące huty, doprowadziła do masowego wyrębu naturalnego lasu, z którego w pierwszej kolejności pozyskiwano buki i jawory, a następnie jodły i świerki. Na miejscu wyciętych drzew z górskich lasów mieszanych tworzono sztucznie jednogatunkowe bory świerkowe z nasion pochodzących z różnych terenów Europy. Powstałe w ten sposób drzewostany nie były przystosowane do surowego klimatu panującego w Górach Izerskich i Karkonoszach.

Powojenny (po II WŚ) rozwój przemysłu w tzw. „Czarnym Trójkącie”, czyli u styku granic polskich, czechosłowackich i niemieckich, spowodował ogromne zanieczyszczenie powietrza pyłami i trującymi gazami. Wiatry przenosiły nad sudeckie drzewostany związki siarki, azotu, węgla, fosforu, które łączyły się z wodą obecną w atmosferze i uczestnicząc w naturalnym obiegu wody w przyrodzie tworzyły „kwaśne deszcze”. Doprowadziło to także do degradacji gleby leśnej.

Osłabione drzewostany stały się areną żerowania różnych grup zwierząt. Poczynając od małych, jak owady, w tym, między innymi, przybyła z Alp wskaźnica modrzewianeczka, jako szkodnik pierwotny żerujący na młodych igłach świerków oraz kornik drukarz, to szkodnik wtórny, który żeruje pod korą świerków a kończąc jeleniowatych, poprzez kilka gatunków gryzoni. Zwierzęta, szczególnie owady, przenoszą często grzyby patogeniczne powodujące powstawanie chorób odgrzybowych, choćby tak lubiana przez smakoszy grzybów opieńka miodowa.

Całości obrazu klęski dopełniły warunki pogodowe i klimatyczne oraz ukształtowanie terenu.

To przyczyny, skutki i przedstawiony w słowach obraz klęski ekologicznej

Dzień, w którym grupa polsko – czeska chodziła po Górach Izerskich i patrzyła w kierunku Karkonoszy, był typowo letni- bardzo ciepły, niebo ze zmiennym zachmurzeniem, przejrzyste powietrze pozwalające daleko „sięgać wzrokiem”. Trudno było wyobrazić sobie wygląd tamtych terenów sprzed około trzydziestu lat. Uczestnicy projektu mogli zobaczyć efekty pracy wielu rąk leśników i pracowników Lasów Państwowych w postaci upraw leśnych i młodników. Nadal są realizowane założenia przebudowy drzewostanów, czyli powrotu do lasów mieszanych z udziałem drzew liściastych i iglastych. Leśnicy monitorują liczebność szkodników owadzich, naukowcy prowadzą badania nad czystością powietrza.

Nikt nie chce, aby powtórzył się tamten czas.

23 sierpnia, czyli w kolejny dzień realizacji projektu jego uczestnicy zgłębiali zasady odnowienia lasu – naturalne, czyli samoistne kiełkowanie nasion różnych gatunków drzew i krzewów leśnych oraz sztuczne, czyli prowadzone przez leśników w postaci upraw leśnych.

Od wielu lat powietrze nad Sudetami Zachodnimi nie jest już zanieczyszczone wyziewami z kominów fabrycznych, gleba leśna zregenerowała się, więc drzewa i krzewy leśne mogą już zdrowo rosnąc i wytwarzać duże ilości nasion, z których korzysta nie tylko przyroda, ale również leśnicy zbierając jei wysiewając w szkółce leśnej w celu wyhodowania sadzonek do zakładania upraw leśnych.

W tym dniu młodzież czeska i polscy uczniowie przemierzali teren Nadleśnictwa „Śnieżka” od Borowic, gdzie byli również uczcić minutą ciszy pamięć jeńców wojennych z okresu II Wojny Światowej na Cmentarzyku Ofiar Obozu Jenieckiego w Borowicach, do Przesieki przez Wodospad Podgórnej.

Podczas przejścia przez zmieniający się drzewostan od iglastego do liściastego uczestnicy projektu szukali nasion w leżących na dnie lasu szyszkach świerków, obserwowali jak nasiona wypadającez szyszek unoszą się w powietrzu i przemieszczają z wiatrem „szukając dla siebie miejsca do życia”, widzieli również malutkie, kilkutygodniowe siewki i starsze tworzące odnowienie naturalne.

Przyglądali się także mijanym założonym przez leśników uprawom leśnym z posadzonymi sadzonkami buków i jodły pospolitej.

Wszystkim roślinom do wzrostu potrzebne są, między innymi, dostępność do światła słonecznego i wody. Uczestnicy programu zapoznawali się także z rolą wody w przyrodzie i koniecznością jej ochrony i oszczędzania.

To był kolejny słoneczny i upalny dzień, więc niektórzy z grupy skorzystali z możliwości ochłodzenia się w zimnych wodach górskiej rzeczki Podgórnej.

28 sierpnia grupa uczestników projektu zawitała do Leśnej Szkółki Kontenerowej Kostrzyca, która została zbudowana celem wyhodowania dużej ilości sadzonek ”z bryłką”, czyli w pojemnikach, na potrzeby odbudowy drzewostanów poklęskowych w Górach Izerskich i Karkonoszach. Zobaczyli siewki z tegorocznych siewów, które pozostaną jeszcze w szkółce do następnego roku celem wzrostu oraz sadzonki, które zostały już przygotowane do wywozu i posadzenia w wyznaczonych miejscach w drzewostanach. Cała grupa uczestniczyła w warsztatach szkółkarskich: do doniczek samodzielnie napełnionych substratem torfowym wsadzali sadzonki sosny pospolitej. Każdy uczestnik projektu otrzymał „swoją” doniczkę, aby opiekować się i pielęgnować „swoją” sadzonkę i wyhodować swoje drzewo.

Realizacja projektu Erasmus+ „Las-płucami Europy” pozwoliła jego uczestnikom zobaczyć, dowiedzieć się i doświadczyć, jak ważnym elementem środowiska naturalnego jest zdrowy las i jak wiele zależy od właściwej prowadzonej gospodarki, nie tylko leśnej oraz od postaw ludzi.

Zdjęcia:

1.    Uczestnicy projektu Erasmus+ „Las-płucami Europy” mieszkali w Karpaczu,

2.    Duszan- Czech romskiego pochodzenia, uczestnik projektu,

3,4. Uczestnicy projektu w okolicach Jakuszyc,

5,6. Panorama Gór Izerskich,

7.    Hala Izerska,

8.    Owocujący jarząb pospolity w Górach Izerskich,

9.    „Moje miejsce na ziemi”- odnowienie naturalne,

10,11. Wodospad Podgórnej w Przesiece,

12.  Warsztaty szkółkarskie,

Autorzy zdjęć:

Zdjęcia 5, 6- źródło: Internet

Pozostałe zdjęcia: Bogumiła Chabowska-Dąbek.